Haklar genel bir sınıflandırmayla maddi mallar üzerindeki haklar ve maddi olmayan mallar üzerindeki haklar ayrımına tabi tutulur. Maddi mallar cismi olan ve elle tutulup hissedilebilen eşyaya denir. Maddi olmayan eşya ise, insanın düşünsel ürünleridir. Bunlara fikri haklar denir. Bir yazarın eseri üzerinde telif hakkı; bir buluşçunun bulduğu yenilik üzerinde patent (buluş/ihtira) hakkı vardır. Bu gibi hakları fikir ve sanat eserleri kanunu, patent, marka, tasarım mevzuatı düzenler. Maddi olmayan mal (Immaterialgut) kavramından “cisimlenmiş bir niteliği olmayan ve kişinin dışında bulunan nesneler” anlaşılır. Bu niteliği ile de maddi olmayan mallar, cismani varlığı olmayan, özlerinde bir değişiklik olmaksızın geçmişte ve gelecekte algılanılabilen, düşünsel değerlerdir. Bu tür varlıklar sözcük, renk, çizgi, band, film gibi araçlarda tecessüm ederler. Hukuk düzeni maddi olmayan (gayrimaddî) malların ancak bir kısmını Hukuk öznesi olarak kabul edip, diğerlerini, herkesin yararlanmasına açık bırakmıştır. Gayri maddi mallar insan aklının ve iradesinin yarattığı şeyler olup tekelci haklar doğurur.
Kişi, toplu yaşayış içindeki kavgasında çeşitli yaratıcı faaliyetlerde bulunabilir. Bu faaliyetlerin de toplumda söz sahibi olma, geleceğini güven altına alma, adını sonsuzlaştırma gibi çeşitli amaçlara bağlı olarak gerçekleşmesi mümkündür. Doğası gereği düşünme yeteneğine sahip bir varlık olması nedeniyle de insan, zekâ ve yaratıcılığını kullanarak “fikir ürünleri” meydana getirir. Aynı zamanda insanın doğa ile savaşımında, doğaya daha iyi hükmedebilmek ve doğal güçlerden daha iyi yararlanabilmek isteği de, onu çeşitli araştırma ve yaratıcı faaliyette bulunmaya zorlamaktadır. Bu açıdan bakıldığında fikir ürünlerinin iki temel bölümde toplandığı görülmektedir. Bunlardan birincisi gerçek (saf) anlamda fikir ürünleri olarak nitelendirilen bilimsel ve güzel sanatlara özgü yapıtlardır. Fikir ve sanat eserleri, eser sahibinin kişisel özelliklerinin esere yansıdığı, yaratıcısının özelliğini ortaya koyan ürünlerdir. Diğer kısmı ise insanların doğa üzerin-deki egemenliğini genişletmeye ve güçlendirmeye yarayan ve bu amaca yönelmiş yapıt ve sonuçlardır. Bunlar ise sınaî hak olarak nitelendirilir. Sınaî hakların konusu olan ürünleri ise eser sahibinin kişisel özelliklerini yansıtmayan, daha çok kişilerin doğa üzerindeki egemenliklerini arttırmak ve yaşamlarını kolaylaştırıcı etkinlikler oluşturur. Teknik eser niteliği taşımamakla birlikte ticaret unvanı ve marka gibi ticarî işletmeleri veya satılan malları ayırt etmek için kullanılan işaretler de sınaî hak kavramına dâhildir ve “geniş anlamda fikrî hakların” kapsamına girerler. Bu durumda “fikrî hak” kavramı, “fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar” ve “sınaî haklar” için bir üst kavram niteliğindedir.
Yukarıda da belirtildiği gibi klasik görüş gayri maddi mallar üzerindeki hakları genel olarak telif hakları- sınaî haklar ayrımında ele almaktadır. Buna karşılık günümüzde bu ayrım terk edilmeye başlanmış, fikir ve sanat eserleriyle, sınaî hakları da içine alacak şekilde bütün gayri maddi mallara ilişkin olarak “fikrî mülkiyet hukuku” deyimi kullanılmaya başlanmıştır. Sınaî haklar ise gayri maddi mallar üzerinde kurulan, sahibine tekelci kullanma yetkisi veren mutlak haktır. Bu kapsamda Fikri Mülkiyet Hukuku konuları arasına: Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, Markalar, Patentler, Endüstriyel Tasarımlar, Faydalı Modeller, Coğrafi İşaretler, Yeni Bitki Çeşitlerine İlişkin Islahçı Hakları, Entegre Devre Topografyaları, Biyoteknolojik Buluşların Korunması Sistemi…, gibi pek çok alan girmektedir.
Mevzuat
Fikri Mülkiyet Hukukunun yürürlük kaynakları arasında yer alan pek çok mevzuat hükmü kökleri 19. Yüzyıl’a, Osmanlı dönemine dayanan bir nitelik taşımaktadır. Özel hukukun temel kaynağı olarak Türk Medeni Kanunu ve onun ayrılmaz parçası konumundaki Türk Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu kendiliğinden Fikri Mülkiyet Hukukunun da kaynakları arasında yer almaktadır. Bunlardan başka bu alanı doğrudan düzenleyen mevzuat hükümleri olarak Telif Mevzuatına ilişkin hükümler ( Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK),Fikir ve Sanat Eseri Sahipleri ile Bağlantılı Hak Sahipleri Meslek Birlikleri ve Federasyonları Hakkında Tüzük, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Eserlerden Faydalanma Usul ve Esasları Hakkında Tüzük, Fikir ve Sanat Eseri Sahipleri ile Bağlantılı Hak Sahipleri Meslek Birlikleri Tip Statüsü, Fikir ve Sanat Eserlerinin Çoğaltılmasına Yarayan Teknik Cihazlar ile Boş Taşıyıcı Materyallerin İmalat veya İthalatında Yapılacak Kesinti Oranlarının Belirlenmesine İlişkin Karar, Güzel Sanat Eserleri, İlim ve Edebiyat Eserleri ile Musiki Eserlerinin El Yazısıyla Yazılmış Asıllarının Satış Bedellerinden Pay Verilmesine İlişkin Karar, İstiklal Marşı Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı, Fikir ve Sanat Eseri Sahiplerinin Verecekleri Yetki Belgesi Hakkında Yönetmelik, Eser, İcra, Yapım ve Yayınların Kullanılması ve/veya İletilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, Eser Sahibinin Haklarına Komşu Haklar Yönetmeliği, Fikir ve Sanat Eserlerini İçeren Taşıyıcı Materyaller ile Bu Eserlerin Çoğaltılmasına Yarayan Teknik Cihazların Bedellerinden Yapılan Kesintilerin Kullanımına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (Levy Yönetmeliği), Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca Ödenecek Telif ve İşlenme Ücretleri Hakkında Yönetmelik, Fikir ve Sanat Eserlerinin Kayıt ve Tescili Hakkında Yönetmelik, Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, Fikir ve Sanat Eserlerinin Tespit Edildiği Materyallerin Dolum, Çoğaltım ve Satışını Yapan veya Yayan İşletmelerin Sertifikalandırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, Fikri Haklar Ortak Veri Tabanı Yönetmeliği, Fikir ve Sanat Eserlerinin İşaretlenmesine İlişkin Yönetmelik, Video, Bant ve Ses Kaseti Çoğaltacak Dolum Tesislerinin Nitelikleri ve Dolum Tesislerinde Uyulması Gereken Kurallar Hakkında Tebliğ… gibi.) Sınai Mülkiyet Mevzuatına ilişkin hükümler (Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK), Sınai Mülkiyet Kanunu Gerekçesi, Sınai Mülkiyet Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik (SMKY), Çalışan Buluşlarına, Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara ve Kamu Destekli Projelerde Ortaya Çıkan Buluşlara Dair Yönetmelik, Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Amblem Yönetmeliği, Türk Patent ve Marka Kurumu Patent Vekilleri ve Marka Vekilleri Meslek Kuralları ve Disiplin Yönetmeliğii, Marka Tescil Başvurularına Ait Mal ve Hizmetlerin Sınıflandırılmasına İlişkin Tebliğ (TPMK: 2016/2), Türk Patent ve Marka Kurumu Marka Kullanım İspatı Kılavuzu, Markaların Tanınmışlık Düzeyleri ile İlgili Esaslar ve Uygulaması, Entegre Devre Topografyalarının Korunması Hakkında Kanun (EDTK), Entegre Devre Topografyalarının Korunması Hakkında Kanunun Uygulama Şeklini Gösterir Yönetmelik (EDTKY), Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanun (BTK), Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına Dair Yönetmelik (BTKY), Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Görevlilerin Islahçı Hakkından Yararlanmasına İlişkin Yönetmelik, Çiftçi İstisnası Uygulama Esasları Yönetmeliği, Hayvan Islahı Kanunu (HIK), Hayvan Islahı Komitesi Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (HIKY), Hayvan Islahı Milli Komitesinin Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik, Ticaret Unvanı ve İşletme Adı) Haksız Rekabete ilişkin düzenlemeler (Türk Ticaret Kanununun İlgili Hükümleri, Borçlar Kanununun İlgili Hükümleri, Ticarette Tağşişin Men’i ve İhracatın Murakabesi ve Korunması Hakkında Kanun), Patent Mevzuatı (Türk Patent ve Marka Kurumu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun (TPK), Türk Patent ve Marka Kurumu Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Dairesi Kurulları Yönetmeliği (YİDKY)) Alan Adlarına İlişkin Düzenlemeler (Elektronik Haberleşme Kanununun İlgili Hükümleri, İnternet Alan Adları Yönetmeliği, İnternet Alan Adları Tebliği, İnternet Alan Adları Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması Tebliği)… gibi.